Bardzo często spotykamy się ze stwierdzeniem, że stosowanie marihuany ogłupia, otępia, “wypala mózg” i w ogóle to od jej palenia można zachorować na schizofrenię. Jednak nigdy nikt nie potwierdza takich zarzutów konkretnymi dowodami. Jak to w końcu jest z tą marihuaną, powoduje zaburzenia psychiczne, czy może te zarzuty są całkowicie bezpodstawne?
Pierwsze donosy o związku marihuany z zaburzeniami psychicznymi pojawiły się w 1999 r. Przypuszczano, że układ endokannabinoidowy może być potencjalnym celem przy leczeniu chorób psychicznych. Uważano tak, ponieważ u schizofreników występują pewne zmiany w układzie endokannabinoidowym, mianowicie:
- poziom anandamidu jest znacznie podwyższony zarówno w płynie mózgowo-rdzeniowym, jak i we krwi obwodowej,
- występuje zwiększone zagęszczenie receptorów CB1 w grzbietowo-bocznej korze przedczołowej, przednim zakręcie obręczy oraz w tylnym zakręcie kory mózgowej, u pacjentów stosujących leczenie oraz u tych którzy z niego rezygnują (potwierdzone na pacjentach żyjących oraz dzięki badaniom pośmiertnym),
- występują zmiany w genach kodujących receptory CB1 i CB2 (związane jest to z kilkoma różnymi typami schizofrenii).
Terapia miałaby polegać na zablokowaniu receptorów CB1 w celu zahamowania objawów schizofrenii. Pacjentów podzielono na trzy grupy.
Pacjenci z pierwszej grupy dostawali dziennie 20 mg THC. Po badaniu u wszystkich pacjentów wystąpiła znaczna poprawa. U 75% badanych nastąpiła redukcja kluczowych objawów psychotycznych oraz wykazywali oni jedynie pozytywne objawy schizofrenii (halucynacje i urojenia), w porównaniu do grupy kontrolnej nie używającej kannabinoidowej terapii.
Druga grupa pacjentów przyjmowała CBD, najlepsze rezultaty osiągnęli pacjenci przyjmujący dziennie 600-800 mg kannabidiolu. Dodatkowo zauważono dużo mniejsze skutki uboczne niż przy terapii lekami farmakologicznymi (np. Amisulpridem). Dawka 1500 mg CBD dziennie przyniosła poprawę u pacjentów ze schizofrenią lekooporną.
Bardzo ciekawe zjawisko wystąpiło u trzeciej grupy, która stosowała mieszankę THC i CBD. Wykazywali oni wyższy poziom urojeń w porównaniu do grupy kontrolnej.
Jak główne kannabinoidy działają na dolegliwości psychiczne?
ANANDAMID
Anandamid jest to endokannabinoid, pełniący m.in. funkcję ochronną przy zaburzeniach psychicznych, takich jak schizofrenia, niepokój, depresja czy paranoja. Jest on związkiem produkowanym w organizmie ssaków, a naukowcy potwierdzają, że odpowiedni jego poziom zapewnia dobre samopoczucie („ananda” w starożytnym języku indyjskim – sanskrycie, oznacza szczęście i błogość, stąd nazwa związku). Zwiększone wydzielanie anandamidu oraz zwiększona dostępność receptorów CB1 w pewnych obszarach mózgu równoważy, a nawet ochrania przed objawami psychotycznymi. Badania wykazały, że pacjenci zagrożeni wystąpieniem psychozy, są mniej narażeni na jej pojawienie się, gdy mają podniesiony poziom anandamidu w płynie mózgowo-rdzeniowym. Ten endokannabinoid przeciwdziała występowaniu zaburzeń w wydzielaniu neuroprzekaźników (w chorobach psychicznych występują zaburzenia dopaminergiczne). Podwyższanie poziomu anandamidu np. poprzez blokowanie enzymu który go rozkłada (FAAH – hydrolaza amidu kwasu tłuszczowego) jest obiecującą terapią leczenia schizofrenii.
Δ-9-TETRAHYDROKANNABINOL
Δ-9-tetrahydrokannabinol jest to fitokannabinoid zawarty w trichomach przede wszystkim konopi indyjskich. Konsumpcja roślin, które wytwarzają bardzo wysokie stężenia tego związku, niesie największe ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych oraz jest siłą napędową zwiększającą ryzyko wystąpienia psychozy. Co więcej spożywanie tego rodzaju roślin może mieć niekorzystny wpływ na rozwój choroby u schizofreników oraz nieść negatywne skutki jeżeli chodzi o funkcjonowanie układu endokannabinodowego. Warto pamiętać, że dawka max. 20 mg THC przynosi pozytywne efekty u 4 na 6 pacjentów z przewlekłą schizofrenią w anty-psychotycznej polifarmakoterapi (terapia racjonalna, bezpieczna, poparta dowodami medycznymi oraz skuteczna przy stosowaniu kilku leków).
U zdrowych ludzi przyjęcie dużej dawki THC może wywołać wiele symptomów charakterystycznych dla schizofrenii. W trakcie spożywania tego związku zwiększa się wydzielanie dopaminy co jest biochemiczną podstawą symptomów psychotycznych tj. halucynacji i urojeń. Jednak aktywacja THC w szlaku niezależnym od dopaminy wykazuje efekt neuroprotekcyjny.
KANNABIDIOL
Kannabidiol jest jedną z najskuteczniejszych substancji wykazujących działanie anty-psychotyczne. Jest zdecydowanie bezpieczniejszy niż jakiekolwiek leki farmakologiczne np. Haloperidol czy Amisulprid, gdyż ma znacząco lepszy profil skutków ubocznych (brak wzrostu prolaktyny, przybierania na wadze jak i symptomów ekstra-piramidalnych). CBD jest jedynym odkrytym do tej pory inhibitorem wcześniej wspomnianej hydrolazy amidu kwasu tłuszczowego – FAAH oraz wpływa na wychwyt anadamidu przez komórki tuczne, dzięki czemu poziom anandamidu wzrasta. Dodatkowo kannabidiol reguluje metabolizm glukozy w mózgu zwiększając go, co jest zaburzone przy chorobach psychicznych. Anty-psychotyczne działanie tego kannabinoidu zawdzięczamy temu, że blokuje on receptory CB1 oraz dzięki jego udziale w mechanizmach kontrolowanych m. in przez receptory GPR55, kanały wapniowe bramkowane napięciem czy receptory enzymów kaskady kwasu arachidonowego (prekursor endokannabinoidów). U zdrowych ludzi CBD wycisza psychozy wywołane różnymi środkami psychotycznymi, a u pacjentów z chorobą Parkinsona, u których występują psychozy, dodanie do terapii CBD przynosi znaczną poprawę.
Czy przez palenie marihuany nabawimy się chorób psychicznych?
Ciągłe używanie konopi może wywołać zaburzenia poznawcze. Może wystąpić również nieznaczny spadek IQ (o ok. 3 punkty) czy zaburzenia pamięci krótkotrwałej. Jednak nie zachorujemy na chorobę psychiczną od palenia trawki. Badanie rezonansem magnetycznym MRI nie wykazało różnic, między osobami które nie stosują konopi, a codziennymi palaczami w ilości istoty białej i szarej w centralnym układnie nerwowym i hipokampie. Ryzyko zachorowania na schizofrenie jest zapisane jedynie w genach i to właśnie zmienność genetyczna jest odpowiedzialna za identyfikacje palaczy, u których rozwinie się psychoza. Istnieje kilka genów, w których zmiana spowoduje zwiększenie ryzyka pojawienia się objawów psychotycznych. Gen dla receptora CB1 jest zlokalizowany blisko regionu związanego ze schizofrenią. Zmiana w tym genie, a dokładnie powtórzenie trzech nukleotydów (adenina-adenina-tymina) może powodować zwiększone ryzyko choroby.
Palenie marihuany obfitującej w THC u niektórych ludzi może wywołać pewne zaburzenia podobne do tych występujących przy chorobach psychicznych. Nie istnieje jednak możliwość zachorowania na schizofrenie jedynie przez palenie marihuany. Co więcej konsumpcja odmian bogatych w kannabidiol i ubogich w Δ-9-tetrahydrokannabinol może okazać się najlepszym rozwiązaniem w walce z chorobą.
Bibliografia
- F. Fezza, 2014, Endocannabinoids, Related Compounds and Their Metabolic Routes, Molecules, 19, 17078-17106
- Leweke F.M., 2016, Therapeutic Potential of cannabinoids in psychosis, Biological Psychiatry, 79:604-610,
- Lynn E. DeLisi, 2008The Effect of Cannabis on the Brain: Can it cause brain anomalies that lead to increased risk for Schizophrenia?, Curr Opin Psychiatry, 140–150,
- F. Peres, 2016, Cannabidiol, among Other Cannabinoid Drugs, Modulates Prepulse Inhibition of Startlein the SHR Animal Model: Implications for Schizophrenia Pharmacotherapy, Frontiers in Pharmacology, 1-9
